9 borstvoedingsproblemen in de eerste maand – opgelost

Deskundig advies voor het oplossen van veel voorkomende borstvoedingsproblemen tijdens de eerste maanden.

Borstvoeding geven is een aangeleerde vaardigheid, net zoals autorijden, en tijdens de eerste maand kunnen moeder en baby daarbij een aantal obstakels tegenkomen! Het vergt tijd en oefening voordat jullie beiden het instinctief aanvoelen. Door uitdagingen bij de borstvoeding te overwinnen, heb je een grotere kans om een goede melkproductie op gang te brengen en langer door te gaan met borstvoeding geven. Hier zijn een aantal tips voor de meest voorkomende borstvoedingsproblemen die moeders vanaf de eerste week tot aan het einde van de eerste maand tegenkomen.

Probleem 1: Er zit een pijnlijke knobbel in mijn borst

Er zijn verschillende redenen voor knobbels en bobbels in een lacterende borst. Vaak komt dit door een geblokkeerd melkkanaal dat verstopt zit met melk, wat een harde knobbel veroorzaakt die pijnlijk en gevoelig kan zijn.

Oplossingen ^1–3

• Masseer het gevoelige gebied, vooral tijdens het voeden of kolven, om de verstopping te helpen opheffen.
• Druk zachtjes een warm washandje tegen je borst, of neem ter verlichting van het ongemak vóór het voeden een warm bad of warme douche.
• Ga door met normaal borstvoeding geven ter voorkoming van melkophoping, waardoor borstontsteking (mastitis) kan ontstaan.
• Probeer na het voeden de betreffende borst te kolven om te zorgen voor een goede melkafvoer en te helpen de verstopping weg te krijgen, zodat het melkkanaal weer kan werken. Je kunt het volledige assortiment kolven van Medela bekijken en een kolf kiezen die voldoet aan jouw behoeften.
• Informeer naar therapeutische ultrageluid behandeling. Als je herhaaldelijk last hebt van verstopte melkkanalen, kan je lactatiekundige of borstvoedingsspecialist je deze procedure aanraden, waardoor de melk weer kan gaan stromen. De behandeling wordt uitgevoerd door een fysiotherapeut.
• Raadpleeg een deskundige als je tekenen van ontsteking opmerkt (een rode, pijnlijke borst of griepachtige symptomen zoals een hoge temperatuur, ongemak en pijntjes of hoofdpijn) of als je denkt dat de knobbel geen verband houdt met borstvoeding.

Probleem 2: Mijn borsten zijn rood en pijnlijk

Als een van je borsten of beide rood en pijnlijk zijn en het is geen verstopt melkkanaal, heb je waarschijnlijk borstontsteking. Dat is een aandoening waarbij het borstweefsel ontstoken raakt. Tekenen zijn onder meer een rood en warm aanvoelend gebied, gevoeligheid, griepachtige symptomen – het koud en warm hebben met pijnlijke gewrichten – en een temperatuur hoger dan 38,5 °C (101,3 °F). Als je deze symptomen ervaart, moet je onmiddellijk medisch advies inwinnen. Borstontsteking moet snel worden behandeld, omdat het in slechts enkele uren kan verergeren. ³

De oorzaken van borstontsteking kunnen zijn:

• een onbehandeld verstopt melkkanaal
• bacteriën die je borst zijn binnengedrongen via tepelkloven of beschadigde tepels
• verkeerd aanleggen aan de borst
• lange periodes tussen voedingen in
• borsten die te vol zijn
• dragen van een beha of kleding die te strak zit en in je huid 'snijdt'
• te snel stoppen met borstvoeding
• een overproductie

Oplossingen ³
Naast het inwinnen van medisch advies kun je ook de volgende zelfzorgtips proberen:

• Neem paracetamol of ibuprofen (geen aspirine) om de pijn te verlichten, volgens de instructies op de verpakking of van de apotheker.
• Blijf regelmatig borstvoeding geven of kolven. Je baby kan nog steeds veilig je melk drinken. Door de melk te laten stromen voorkom je dat er een ophoping van melk ontstaat die pijnlijk kan zijn. Door abrupt te stoppen zouden de symptomen kunnen verergeren. Het kan nodig zijn om achtergebleven melk na het voeden af te kolven.
• Laat je baby eerst aan de ontstoken borst drinken. Je baby maakt de borst dan mogelijk helemaal leeg. Als dat te pijnlijk is, begin je met de goede borst om de melkstroom op gang te brengen en vervolgens wissel je.
• Rust, drink en eet goed. Zorg ervoor dat je voldoende vloeistoffen en voedzame voeding tot je neemt.
• Masseer het gebied in een warm bad of onder de douche of druk er een warm washandje of warmtekompres op om te helpen de verstopping op te lossen en symptomen te verlichten, voordat je borstvoeding geeft of kolft.
• Gebruik na het voeden een koelkompres om de ontsteking te verminderen.

Probleem 3: Ik voel me uitgeput

Borstvoeding geven kan tijdens de eerste weken nogal vermoeiend en intensief zijn. Je voedt je baby waarschijnlijk om de paar uur, dag en nacht, terwijl je nog herstellende bent van de bevalling.

Oplossingen

• Zorg goed voor jezelf. Het is misschien gemakkelijker gezegd dan gedaan met een pasgeborene, maar probeer zoveel mogelijk te rusten en gezond en regelmatig te eten en drink voldoende water. Roep de hulp van je partner, familie en vrienden in – zelfs betaalde hulp als je je dat kunt veroorloven.
• Geef liggend borstvoeding. Dat kan meer ontspannen aanvoelen en oefent minder druk uit op pijnlijke plekken, hechtingen of littekens van een keizersnede.
• Sla geen voedingen over. Een naaste kan met de allerbeste bedoelingen aanbieden je baby de fles te geven, zodat jij kunt rusten. Hoewel dit verleidelijk kan zijn, wordt aanbevolen om in de eerste vier weken de melkproductie op te bouwen door borstvoeding te geven. Zodra de melkproductie eenmaal op gang is gekomen, kun je je baby ook met afgekolfde melk gaan voeden, maar vraag je familie en vrienden tot die tijd om andere klusjes te doen, zodat jij je kunt concentreren op de borstvoeding.

Probleem 4: Hoe kan ik meer moedermelk produceren?

Je kunt gemakkelijk het vertrouwen in je moedermelkproductie verliezen, vooral als je baby een ontwikkelingsspurt heeft, wat vaak het geval is bij drie tot vier weken. Je kunt je zorgen maken omdat je baby vaker komt voor een voeding en daardoor denken dat je niet genoeg melk produceert, maar als je baby zijn normale aantal natte en vieze luiers heeft – zie borstvoeding: wat je kunt verwachten in de eerste maand – drinkt je baby waarschijnlijker vaker aan de borst om troost te vinden. Je baby raakt gemakkelijk overweldigd door alle nieuwe indrukken en geluiden om zich heen en voelt zich veilig tijdens de borstvoeding. ⁴

Oplossingen ^{4, 5}

• Geef geen aanvullende flesvoeding, tenzij deskundigen zich zorgen maken over de gewichtstoename van je baby of over het aantal plasluiers. Ga door met je baby de borst te geven om je productie op natuurlijke wijze te verhogen – wat snel zal gebeuren.
• Gebruik geen voedingsschema. Geef je baby op verzoek borstvoeding, zodat je productie aansluit op wat de baby nodig heeft.
• Gebruik een borstkolf om je melkproductie te verhogen en ga daarnaast door met borstvoeding geven.

Probleem 5: Ik heb te veel melk

Overproductie, oftewel de aanmaak van te veel melk, kan leiden tot borstvoedingsproblemen voor jou en je baby. Terwijl jij last hebt van volle borsten die lekken en ongemak veroorzaken, kan je baby moeite hebben om aan te happen, zich verslikken door het snelle stromen van de melk en niet in staat zijn om goed te drinken. ⁶

Oplossingen

• Verwijder een beetje moedermelk aan het begin van de voeding om de kracht van je toeschietreflex te verminderen. Kolf niet te veel af, want dat kan de problemen met je overproductie verergeren, maar net genoeg om eventueel ongemak te verlichten. Probeer te kolven met de hand of gebruik een borstkolf (bekijk ons assortiment borstkolven voor een borstkolf die past bij jouw behoeften).
• Gebruik een handdoek of zachte doek om overtollige melk te absorberen of plaats een lekschaal over je andere borst om lekkende melk op te vangen terwijl je borstvoeding geeft.
• Zorg ervoor dat je baby zich ondersteund voelt. Houd je baby stevig vast (om hem een veilig gevoel te geven) en in een comfortabele houding waarin je baby zijn hoofdje kan bewegen. Praat tegen je baby bij de eerste snelle toeschietreflex, zodat je baby minder snel verrast is en zich niet van je borst af beweegt.
• Raadpleeg een lactatiekundige of borstvoedingsspecialist. De lactatiekundige kan bijvoorbeeld voorstellen om alleen met één borst te voeden of blokvoeding adviseren om je productie te reguleren.
• Wees geduldig Problemen met de melkproductie gaan gewoonlijk na enkele weken over.

Probleem 6: Mijn borsten zijn ongelijk!

Het kan voorkomen dat je baby het liefste aan één borst drinkt of dat één borst meer melk produceert dan de andere, waardoor ze kunnen verschillen qua grootte of vorm. Dit komt vaak voor en het zou geen problemen bij de borstvoeding moeten veroorzaken. Als jij en je baby er geen last van hebben, hoef je er niets aan te doen, maar er zijn wel dingen die je kunt proberen als je je er ongemakkelijk bij voelt.

Oplossingen

• Geef de laatst gebruikte borst als eerste bij elke voedingsbeurt, omdat je baby gewoonlijk krachtiger zuigt aan het begin.
• Gebruik een borstkolf om de lactatie te verbeteren in de minder producerende borst.
• Negeer de vollere borst niet. Je moet ook borstvoeding blijven geven uit de vollere borst om verstopte melkkanalen en borstontsteking te voorkomen.
• Win medisch advies in. Soms kan een oorinfectie er de oorzaak van zijn dat je baby alleen aan één borst drinkt. Een bepaalde houding kan dan minder prettig aanvoelen. In dit geval kan het helpen om je baby meer rechtop vast te houden. Daarnaast kan een eventuele borstinfectie de smaak van je melk beïnvloeden zodat je baby minder graag wil drinken.

Probleem 7: Er zit een blaar op mijn tepel

Regelmatige borstvoeding kan veeleisend zijn en soms een pijnlijke schuurplek of bloedblaar op de borst, tepel of tepelhof veroorzaken. ⁷

Oplossingen

• Vraag een lactatiekundige of borstvoedingsspecialist om het aanleggen van je baby te controleren. Als je baby niet goed aanhapt, kunnen er blaren op de tepel of tepelhof ontstaan.
• Neem paracetamol of ibuprofen in (geen paracetamol) minimaal een uur voordat je je baby de borst geeft om de pijn tijdens de borstvoeding te verlichten.
• Probeer verschillende voedingshoudingen uit om het pijnlijke gebied zoveel mogelijk te ontlasten.
• Gebruik ultrazuivere lanolinezalf om de pijn te verlichten.    
• Draag tepelbeschermers om te voorkomen dat je kleding de blaar irriteert en ondersteun de genezing door luchtcirculatie of gebruik verkoelende hydrogel kompressen om de pijn te verlichten en de genezing te bevorderen.
• Probeer te kolven. Je kunt een borstkolf als alternatief gebruiken om melk te verkrijgen zonder de blaar te verergeren. Gebruik hierbij een borstschild in de juiste maat, zodat je tepel vrij kan bewegen en niet tegen de schacht van het borstschild schuurt.
• Prik de blaar niet door, aangezien dit tot een infectie kan leiden.
• Win medisch advies in als het probleem blijft bestaan en pijnlijk is.

Probleem 8: Ik heb een pijnlijke witte stip op mijn tepel

Als de opening van een melkkanaal verstopt raakt met ingedikte melk of als er een dunne laag huid overheen groeit, kan er een kleine witte of gele plek op het puntje van de tepel ontstaan. Deze verstopte melkkanalen – die soms melkblaren of blaasjes worden genoemd – kunnen bij sommige moeders pijnklachten geven, vooral tijdens het voeden of kolven. Anderen ervaren helemaal geen ongemak. De witte blaasjes kunnen dagen of weken te zien zijn, waarna de huid uiteindelijk breekt en de hard geworden melk eruit komt. ⁸

Oplossingen

• Volg bovenstaand advies op als je met een wrijvingsblaar te maken hebt.
• Verhelp de verstopping als je het melkpropje naar buiten ziet komen – probeer het er voorzichtig met schone vingernagels uit te drukken.
• Ga door met borstvoeding geven of kolven om te proberen het melkkanaal weer normaal te laten werken. Het is niet schadelijk voor je baby als het verstopte melkkanaal tijdens de borstvoeding opengaat.
• Leg een warm, vochtig washandje op het blaasje direct vóór het voeden of kolven om het verstopte melkkanaal te stimuleren open te gaan. Je kunt ook proberen om er stevig met een schoon, vochtig washandje over te wrijven.
• Kolf met de hand vóór het voeden om te proberen de hard geworden 'melkstrengen' eruit te drukken. Werkt dit niet, voed of kolf dan zoals je normaal doet. Herhaal meerdere malen per dag.
• Dompel een wattenschijfje in olijfolie en stop dit in je beha tegen de tepel met het blaasje. Dit kan helpen de huid te verzachten.
• Win medisch advies in als het probleem aanhoudt. Een deskundige, lactatiekundige of borstvoedingsspecialist kan het propje verwijderen met een steriele naald. Dit moet na het voeden worden gedaan, wanneer het blaasje het grootst is.

Probleem 9: Mijn tepels doen pijn wanneer ik borstvoeding geef

Het is normaal dat je tepels gevoelig of zelfs pijnlijk aanvoelen in de eerste fasen van de borstvoeding, maar dat gaat gewoonlijk na enkele dagen over. Als je het aanleggen van je baby hebt laten controleren door een deskundige en de pijn houdt aan, of als je pijn aan de tepel hebt elke keer wanneer je borstvoeding geeft, heb je mogelijk medische hulp nodig om het probleem op te lossen. ^{2, 7}

Als je een of meerdere van deze symptomen en tekenen in een of beide borsten hebt, tijdens het voeden en daarna, zou je ofwel een bacteriële infectie ofwel spruw kunnen hebben:

• tepels die in milde of ernstige mate branden, jeuken of steken
• pijn aan de tepel die erger wordt door het dragen van kleding die je borst raakt
• pijn aan de tepel die aanhoudt ondanks aanpassingen van de manier waarop je je baby aanlegt  
• tepels die gevoelig zijn voor aanraking
• een stekende, flitsende, brandende of diepe pijn
• pijn aan de borst die aanhoudt tijdens de hele voeding en tot een uur daarna
• tepels die er felroze uitzien
• een verandering van de kleur of structuur van de tepelhof – naar felroze, donkerder gekleurd, droog of vlekkerig
• een witte uitslag op de tepelhof of borst

Controleer ook je baby op de volgende symptomen en tekenen:

• dikke, witte plekken of een witte laag op de tong
• witte vlekken op de wangen die je niet kunt afvegen
• een felrode uitslag met vlekken op de billen die niet weggaat met een crème tegen luieruitslag

Oplossingen ⁷

• Win medisch advies in. Je deskundige zal waarschijnlijk een uitstrijkje van je tepels willen maken om te onderzoeken of er sprake is van een infectie is en zo ja, welke soort. Bacteriële infecties worden anders behandeld dan spruw (gistinfectie), dus is het van belang om zo snel mogelijk de juiste behandeling te krijgen. Er zijn andere problemen die een soortgelijke pijn aan de tepel kunnen veroorzaken, waaronder eczeem, psoriasis of vaatkramp (vernauwing van bloedvaten) bij de moeder, of verkeerd aanleggen of een te korte tongriem bij de baby. Het is dus belangrijk dat er een juiste diagnose wordt gesteld.
• Zorg voor een goede hygiëne. Was je handen vóór en na elke borstvoeding, het aanbrengen van crème of iets dergelijks en het verschonen van luiers. Verschoon borstkompressen regelmatig, was je beha's, topjes en handdoeken op een hoge temperatuur en zorg dat je borstschilden en alle voorwerpen die in aanraking komen met de mond van je baby, zoals spenen, grondig reinigt.
• Laat je tepels na het voeden opdrogen aangezien infecties gedijen in warme, vochtige omgevingen.
• Ga terug naar je deskundige als er na enkele dagen geen verbetering merkbaar is. Laat het probleem niet verergeren.