Tepelverzorging voor moeders

"Borstvoeding geven zou geen pijn moeten doen" is wat nieuwe moeders vaak te horen krijgen. Maar voor veel van hen is de realiteit in de eerste dagen echt anders.

Om te beginnen worden tepels tijdens de zwangerschap vaak groter en gevoeliger. En wanneer je pasgeboren baby begint te drinken, doet hij dat met een druk en zuigkracht die je niet eerder hebt ervaren (tenminste, als je voor het eerst moeder bent geworden).

Borstvoedingssessies kunnen ook een tijdje duren – soms wel een uur – en je baby drinkt mogelijk tot 13 keer per dag.¹ Al die nieuwe zuigkracht, druk en speeksel kunnen tot pijnlijke tepels leiden.

Vergelijk het met lippen die pijnlijk worden en barsten door de wind en de zon. Hoe meer je ze bevochtigt met je tong, hoe droger ze worden en hoe meer schade er ontstaat – dus gebruik je een lippenbalsem ter verlichting en om ze te beschermen en te helpen genezen. Hetzelfde geldt voor je tepels.

De pijn zou echter niet lang moeten aanhouden, omdat jij en je baby in de eerste paar weken aan borstvoeding gewend zouden moeten raken. Om verdere beschadiging te voorkomen is het cruciaal om problemen snel aan te pakken. Dus als je kloven in je tepels hebt of als ze beginnen te bloeden of heel erg pijn doen, raadpleeg dan zo snel mogelijk een lactatiekundige. ²

Voorkomen is echter beter dan genezen – dus lees hieronder mijn tips om problemen op te lossen.

Controleer of je baby goed is aangelegd

De sleutel tot borstvoeding zonder pijn is correct aanleggen. Richt bij het aanleggen je tepel in de richting van het gehemelte van je baby. Dat zou je baby moeten helpen bij het aanhappen van de tepel en een gedeelte van de tepelhof (de cirkel van donkere huid rond de tepel) eronder. Doordat je baby zowel de tepel als een deel van het borstweefsel in zijn mond heeft, is hij beter in staat om goed te drinken. ³

Vraag een lactatiekundige of borstvoedingsspecialist om het aanleggen van je baby de eerste paar dagen te controleren. Zij geven je advies om eventuele problemen op te lossen en kunnen alternatieve borstvoedingshoudingen voorstellen om je baby te voeden met zo min mogelijk pijn.

Let op een te korte tongriem

Een te korte tongriem (ankyloglossia) komt voor bij 4 tot 11% van de pasgeboren baby's. ⁴ Daarbij is de tongriem (frenulum), die de tong verbindt met de onderkant van de mond, korter dan normaal. Een baby met een te korte tongriem is mogelijk niet in staat om zijn mond ver genoeg open te doen om voldoende borst in zijn mond te nemen bij het voeden en zijn tong bedekt waarschijnlijk niet zijn tandvlees aan de onderkant wanneer hij zuigt. Dat kan leiden tot pijnlijke tepels bij jou en frustratie bij je baby.

Een medisch deskundige of lactatiekundige moet je baby onderzoeken om te bevestigen dat er sprake is van een te korte tongriem. De eventueel nodige behandeling bestaat uit een eenvoudige procedure waarbij de tongriem wordt ingeknipt. Deze procedure wordt uitgevoerd door een deskundige, er is meestal geen verdoving nodig en het kan helpen om voedingsproblemen onmiddellijk op te lossen. ⁵

Er is een soortgelijke, maar zeldzamere, aandoening waarbij het lipbandje – het weefsel dat de bovenlip verbindt met het tandvlees aan de bovenkant – te kort is. Een te korte tongriem of lipbandje wordt niet altijd opgemerkt bij neonatale controles, dus als je denkt dat een van deze aandoeningen de pijn aan je tepel veroorzaakt, moet je snel advies inwinnen. ⁴

Tips voor tepelverzorging bij borstvoeding

Was je borsten alleen met water als je in bad of onder de douche gaat. De kleine bultjes (kliertjes van Montgomery) op je tepelhof produceren een olie die je tepels ingevet houdt en beschermt. Zeep en douchegels kunnen deze natuurlijke olie verwijderen en daardoor droogheid en irritatie veroorzaken. ⁶
Laat je tepels aan de lucht drogen of dep ze voorzichtig droog met een handdoek. Vrouwen kregen vroeger te horen dat ze hun tepels moesten wrijven om ze steviger te maken, maar dat advies wordt – gelukkig – niet meer gegeven.
Je hoeft je borsten of tepels niet te wassen voordat je borstvoeding geeft. Bacteriën op het oppervlak van je borst kunnen zelfs helpen om de microbiota in de darmen van je baby te ontwikkelen. ⁷
Verschoon zoogkompressen regelmatig als ze vochtig worden om het risico van bacteriële of schimmelinfecties zoals spruw, te verminderen. ⁶
Verleng de tijd tussen borstvoedingssessies niet om je tepels 'rust' te gunnen. Je baby moet op verzoek aan de borst kunnen drinken om gezond te blijven en goed te groeien. Vergeet niet dat regelmatig voeden je productie opbouwt en op peil houdt, dus blijf ondanks eventuele pijn wel borstvoeding geven. ⁹

Nuttige tepelverzorgingsproducten

Tepelzalf die is gemaakt van zuivere lanoline, een natuurlijk product dat verkregen is uit schapenwol. Deze zalf houdt je tepels ingevet en ondersteunt de genezing. Lanoline is niet schadelijk voor je baby, dus hoef je het niet af te wassen voordat je borstvoeding geeft.
Hydrogel pads kunnen op pijnlijke tepels worden gelegd voor onmiddellijke verlichting van pijn bij de borstvoeding. Ze zorgen tevens voor ideale genezingsomstandigheden. Je kunt ze zelfs in de koelkast bewaren voor een verkoelend effect.
Tepelbeschermers passen in je beha. Ze voorkomen dat kleding tegen pijnlijke tepels aan schuurt en hebben gaatjes, zodat de lucht je tepels nog steeds kan bereiken om ze te helpen genezen.
Voedingsbeha's zijn gemaakt van een ademend materiaal zoals katoen of van een snel drogende stof die beschadigde tepels beschermt tegen overtollig vocht.
Tepelhoedjes zijn siliconen bedekkingen die over je tepels passen, met kleine gaatjes waar je moedermelk doorheen stroomt wanneer je borstvoeding geeft. Ze beschermen de huid eronder en kunnen er ook voor zorgen dat een baby die niet goed kan worden aangelegd, iets stevigers heeft om aan te happen. In het algemeen moeten tepelhoedjes als een oplossing voor de korte termijn worden gezien. Raadpleeg bij problemen of pijn je lactatiekundige.

Wanneer moet je medische hulp inroepen

Zodra je baby en je tepels gewend zijn aan borstvoeding, zou het inderdaad geen pijn moeten doen. Nogmaals, oorzaak nummer één van pijnlijke tepels is onjuist aanleggen. Als de ene borstvoedingsdeskundige de pijn aan je tepel niet heeft kunnen verhelpen, probeer dan een andere, en zo nodig nog een andere.

Als de pijn aan je tepel aanhoudt of als je ongewone symptomen merkt, raadpleeg dan een lactatiekundige. Witte vlekjes of schilfers op je tepels zouden spruw kunnen zijn, terwijl de oorzaak van wittige of blauwige tepels een stoornis in de bloedsomloop zou kunnen zijn, zoals de ziekte van Raynaud (vaatkramp). Pus en warme roodheid zijn tekenen van een infectie. ²