Na de geboorte van je baby komt er ineens veel op je af – je leert je pasgeboren baby kennen terwijl je nog van de bevalling aan het herstellen bent. Het kan zijn dat je heel emotioneel bent, vooral de eerste week. Stuwing gaat opspelen1, alles is nieuw, slaaptekort speelt een rol en je hormonen gaan alle kanten op2. Bovendien is er vaak de verwachting – en druk – om meteen weer actief te zijn en in het algemeen een blije moeder te zijn. Maar een van de beste dingen die je in deze week kunt doen, is gewoon bij je baby zijn en de borstvoeding op gang brengen.
Wanneer moet ik beginnen mijn pasgeboren baby borstvoeding te geven?
Het is het beste om te proberen je baby in het eerste uur na de geboorte borstvoeding te geven. Doordat je baby wordt aangelegd en hij ritmisch begint te zuigen, worden de cellen in je borst geactiveerd om je melkproductie op te starten. 1 Het heet niet voor niets het 'magische uur'!
"Idealiter wordt je baby op je blote borst gelegd zodra hij geboren is, zodat hij toegang heeft tot je borsten. Je baby kan gaan drinken, maar misschien ook niet. Geef hem in elk geval de kans om dat te doen", zegt Cathy Garbin, een internationaal gerenommeerd lactatiekundige.
"Ondersteun zijn lijfje en laat hem proberen zijn eigen weg naar je borst te vinden en zelf aan te happen (je kunt dit proces, dat ook wel de 'borstcrawl' wordt genoemd, online bekijken). Als je baby je borst echter niet aanhapt, zijn deskundigen er doorgaans heel vaardig in je te helpen met het aanleggen. De baby zelf te laten leiden en zoeken, met de moeder in een half liggende borstvoedingshouding, is een goede manier om te beginnen."
In dat eerste bijzondere uur kun je dus het wegen en aankleden van je baby vergeten, in elk geval tot na de eerste borstvoeding. Geniet van ontspannen knuffelen en van het blote huid-op-huid-contact met je baby. Hierdoor gaat oxytocine – ‘het liefdeshormoon’ – in jullie beiden stromen, wat cruciaal is voor het vrijkomen van je eerste melk, het colostrum. 3
"Zodra ze zeker wisten dat onze zoon gezond was, gaven de verloskundigen ons als gezin – alleen ik, mijn man en onze nieuwe baby – de tijd om elkaar te leren kennen. Onze baby was nog ongewassen, wij waren emotioneel en gelukzalig en hij dronk tweemaal in dat speciale uurtje samen", herinnert Ellie, moeder van twee uit het Verenigd Koninkrijk, zich.
En wist je dat terwijl je baby borstvoeding krijgt, hij jou helpt om te herstellen van de bevalling? Dat komt doordat oxytocine er ook voor zorgt dat de baarmoeder samentrekt. In het eerste uur na de geboorte helpt dit om je placenta op natuurlijke wijze je lichaam te laten verlaten en het vermindert bloedverlies. 4
Wat als de geboorte niet volgens plan verloopt?
Als je een keizersnede hebt gehad of er zijn andere complicaties, is het nog steeds mogelijk om in de eerste uren huid-op-huid-contact met je baby te hebben en borstvoeding te geven.
“Als jij niet in staat bent om je baby vast te houden, is het beste alternatief als je baby huid-op-huid-contact met je partner heeft. Daardoor zal je baby zich veilig, geliefd en warm blijven voelen, tot jij zover bent", zegt Cathy.
Als je baby niet in staat is om aan de borst te drinken, is het een goed idee om je melk vroeg en frequent af te kolven, tot je baby er klaar voor is. "Hoewel het voor een goede start zorgt als je zo snel mogelijk rechtstreeks borstvoeding geeft, is het niet van essentieel belang", zegt Cathy geruststellend. "Het is belangrijker om je melkproductie op gang te brengen, zodat je later naar borstvoeding kunt toewerken, indien nodig."
Je kunt kolven met de hand en de borstkolf van het ziekenhuis gebruiken om in het begin te helpen je melkproductie op te starten. 5 Het waardevolle colostrum dat je verzamelt, kan dan aan je baby worden gegeven. Dat is met name belangrijk als je baby prematuur geboren is of ziek is, omdat je moedermelk zoveel geweldige gezondheidsvoordelen heeft.
Je hoeft ook niet te denken dat borstvoeding onmogelijk is omdat je baby te vroeg is geboren of medische complicaties heeft waardoor hij in het begin niet aan de borst kan drinken. "Ik heb met heel veel moeders gewerkt die hun baby in de eerste zes weken helemaal geen rechtstreekse borstvoeding konden geven vanwege een premature geboorte of andere problemen en die hun baby later met succes borstvoeding gaven", zegt Cathy.
Is mijn baby goed aangelegd?
Correct aanleggen is cruciaal om de borstvoeding op een goede manier te starten, 6 omdat het aanleggen beïnvloedt hoe goed je baby de melk drinkt en dus ook op hoe hij groeit en zich ontwikkelt. Onjuist aanleggen kan leiden tot pijnlijke en/of beschadigde tepels, dus vraag gerust een deskundige om het aanleggen te controleren, zelfs als je verteld is dat de baby goed is aangelegd en je geen duidelijk probleem merkt – vooral als je nog in het ziekenhuis of de geboortekliniek bent.
"In het ziekenhuis liet ik het aanleggen bij elke voeding door een verloskundige controleren", zegt Emma, moeder van twee, Australië. "Soms dacht ik dat ik het goed had gedaan, maar was het pijnlijk en hielp de verloskundige me om de baby opnieuw en op de juiste manier aan te leggen. Daardoor kreeg ik het vertrouwen om dat thuis ook te doen."
Richt bij het aanleggen je tepel in de richting van het gehemelte van je baby. Op die manier zal hij de tepel aanhappen samen met een gedeelte van de tepelhof eronder. Daardoor kan je baby zowel de tepel als een beetje tepelhof in de mond nemen en goed drinken. 6
“Het aanleggen moet vrij comfortabel en eerder als een soort trekken dan als een pijn aanvoelen", vertelt Cathy. "Je baby zal zijn mond wijd open hebben. Zijn onderlip kan naar buiten gekruld zijn, maar zijn bovenlip rust zachtjes op je borst. De lichaamstaal van je baby laat zien of hij zich prettig voelt. In deze vroege fase zal er geen groot melkvolume zijn, dus zie je je baby niet veel slikken, hoewel hij wel veel zuigt en vaak wil worden gevoed."
Hoe vaak moet een pasgeboren baby worden gevoed?
De borstvoedingsfrequentie en -duur kunnen in de eerste week erg variëren. "De eerste 24 uur zijn van baby tot baby heel verschillend. Sommige baby's slapen lang – een geboorte is vermoeiend! – terwijl anderen vaak aan de borst drinken", aldus Cathy. "Deze variatie is een van de meeste verwarrende dingen voor nieuwe moeders. Iedereen geeft je ander advies, dus is het belangrijk om te onthouden dat iedere moeder en baby individuen zijn.
"Colostrum is dikker dan rijpe moedermelk en wordt in kleinere hoeveelheden aangemaakt, maar het zit boordevol goede ingrediënten. Door colostrum te drinken, oefent je baby het zuigen, slikken en ademen voordat je melk in grotere hoeveelheden doorkomt", legt Cathy uit.
Tegen de tijd dat je melk doorkomt, rond dag twee tot vier, drinkt je baby waarschijnlijk acht tot twaalf keer in de 24 uur (soms meer!), inclusief 's nachts. 7 Deze vroege voedingen kunnen tussen de 10 tot 15 minuten duren, maar ook tussen de 45 minuten en een uur, omdat je baby nog steeds de spieren en coördinatie ontwikkelt die hij nodig heeft om efficiënt te zuigen.
"In het begin is het erg intensief – vaak intensiever dan je je had voorgesteld – en dat brengt veel nieuwe moeders uit hun evenwicht", zegt Cathy. "Ze hebben nauwelijks tijd om naar het toilet te gaan, te douchen of iets te eten. Veel mensen vinden dat verrassend."
Camilla, moeder van een kind uit Australië, maakte dat ook mee: "De eerste week dronk Francesca elke twee uur aan de borst, overdag en 's nachts, en dat duurde per keer een half uur tot een uur", zegt ze. "Mijn partner en ik waren continu uitgeput!"
Heeft een pasgeboren baby een voedingsschema nodig?
Het goede nieuws is dat vaak voeden helpt om je melkproductie op gang te brengen en op te bouwen. 7 Dus hoe meer je baby aan de borst drinkt, hoe meer melk je aanmaakt. Daarom hoef je je geen zorgen te maken over een borstvoedingsschema voor pasgeborenen, omdat je baby daardoor misschien minder vaak de kans krijgt om gevoed te worden. Concentreer je gewoon op het geven van borstvoeding wanneer je baby hongersignalen afgeeft, 8 zoals:
- ontwaken uit een slaapje
- de ogen openen
- met het hoofdje draaien als hij iets op zijn wang voelt
- zijn tong uit de mond steken
- brabbelgeluiden maken
- op de lippen zuigen
- proberen het eigen handje op te eten
- beginnen te mopperen
- beginnen te jengelen
- huilen
Huilen is een laat hongersignaal, dus bied je baby bij twijfel de borst aan. Het kan lastiger zijn om je baby borstvoeding te geven wanneer hij al huilt, vooral in deze vroege fase waarin jullie beiden nog aan het leren zijn. Naarmate je baby ouder wordt, zal hij minder snel en minder vaak aan de borst drinken, waardoor borstvoeding beter haalbaar moet gaan voelen.
Doet borstvoeding geven pijn?
Je hebt wellicht te horen gekregen dat borstvoeding geven geen pijn zou moeten doen, maar in werkelijkheid vinden veel moeders het in de eerste dagen onaangenaam. Dat is niet verrassend als je bedenkt dat je tepels niet gewend zijn aan al dat sterke, frequente zuigen zoals je baby dat doet.
"De eerste paar dagen kunnen onprettig aanvoelen, omdat je lichaam en baby nog moeten wennen aan borstvoeding. Als je baby te lang aan de borst blijft en niet goed is aangelegd, voelt dat alsof je een paar stijve nieuwe schoenen draagt", zegt Cathy "Net zoals je je voeten kunt beschadigen, kun je ook je tepels beschadigen. Voorkomen is beter dan behandelen, dus raadpleeg een lactatiekundige of borstvoedingsspecialist als de pijn na de eerste paar dagen aanhoudt.”
Mariah, moeder van een kind uit Canada, kan dat beamen: "Hoewel het leek alsof mijn zoon goed was aangelegd, beschadigde hij tijdens de borstvoeding mijn tepels en deed alles pijn. Een te korte tongriem bleek de boosdoener te zijn en we kregen geweldige hulp van onze gemeentelijke borstvoedingskliniek om dat te diagnosticeren en verhelpen.”
Je kunt na borstvoedingssessies in de eerste dagen ook krampen voelen die lijken op menstruatiepijn en die bekend staan als napijnen, vooral als het niet je eerste baby is. Dat komt doordat de oxytocine die bij de borstvoeding vrijkomt, je baarmoeder helpt om verder samen te trekken en weer de normale grootte aan te nemen. 4
Wanneer je melk doorkomt, is het normaal dat borsten vol, stevig en zeker ook groter aanvoelen dan ze voorheen waren. Sommige vrouwen ervaren dat hun borsten erg opgezwollen, hard en gevoelig zijn – een aandoening die stuwing wordt genoemd. 10 Je baby regelmatig borstvoeding geven zou moeten helpen om de druk te verlichten. Lees Wat is stuwing? voor meer zelfzorgtips.
Hoe vaak moet mijn baby plassen en vaste ontlasting produceren?
Wat erin gaat, moet er ook weer uit komen! Colostrum werkt als een laxeermiddel dat je baby stimuleert om zijn eerste vaste ontlasting te produceren, die meconium wordt genoemd. Daar zou je een beetje van kunnen schrikken, omdat meconium zwart en plakkerig is als teer. 11 Maar geen zorgen, de vieze luiers van je baby zullen er niet altijd zo uitzien. De ontlasting van baby's die borstvoeding krijgen, heeft gewoonlijk zelfs een niet stinkende, enigszins zoete geur.
Hieronder zie je hoeveel vieze luiers je kunt verwachten en wanneer, en hoe ze eruit zouden moeten zien:
Dag een
- Aantal: een of meer
- Kleur: groenig zwart
- Structuur: plakkerig en teerachtig
Dag twee
- Aantal: twee of meer
- Kleur: donkergroenig bruin
- Structuur: wordt minder plakkerig
Dag drie
- Aantal: twee of meer
- Kleur: groenig bruin tot bruinig geel
- Structuur: niet meer plakkerig
Dag vier tot een maand
- Aantal: twee of meer
- Kleur: geel (ze moeten uiterlijk aan het einde van dag vier geel zijn)
- Structuur: korrelig (zoals grove mosterd waarin hele zaden zijn verwerkt) Los en waterig.
De urine van je baby zou lichtgeel moeten zijn. De gemiddelde pasgeboren baby plast elke dag één keer ... tot ongeveer dag drie, wanneer hij ongeveer drie natte luiers per dag zou moeten hebben, en vanaf dag vijf dagelijks vijf of meer natte luiers. Je zou ook moeten merken dat deze luiers in de eerste paar dagen steeds zwaarder worden. 11
Krijgt mijn baby genoeg moedermelk?
Omdat je in het begin slechts kleine hoeveelheden melk produceert, maak je je er wellicht zorgen over dat je pasgeboren baby niet genoeg krijgt. Maar als je op verzoek voedt, zou je moeten produceren wat je baby nodig heeft. Als je het in de gaten wilt houden, controleer dan aan de hand van bovenstaand schema hoeveel natte en vieze luiers je baby produceert. Volgt je baby dit schema niet, roep dan medische hulp in.
"De meeste baby's drinken en slapen alleen maar in de eerste drie of vier weken. Als je baby onrustig is en de hele tijd gevoed wil worden, overweeg dan een deskundige te raadplegen", zegt Cathy.
Het kan gebeuren dat je baby na een voeding melkkleurig braaksel spuugt en dat is geen reden voor bezorgdheid. Maar als dit braaksel oranje, rood, groen, bruin of zwart bevat of als je baby krachtig braakt, raadpleeg dan een deskundige. Hetzelfde geldt als je baby een hoge temperatuur heeft, bloed in zijn ontlasting, een gedaalde fontanel (de zachte plek op het hoofdje) of als je baby niet terug is op zijn geboortegewicht als hij twee weken oud is. 11
Maar als je baby geen van deze tekenen vertoont en voldoende groeit, krijgt hij genoeg melk. Jullie zullen beiden snel gewend zijn aan borstvoeding en een regelmatiger patroon vinden.
