"Heb ik genoeg moedermelk?" is een vraag waar nieuwe moeders zich vaak zorgen over maken, maar als je baby gezond is en goed groeit, is de kans groot dat je het prima doet. Maar als je je zorgen maakt over je melkproductie, is het belangrijk om in een vroeg stadium advies in te winnen. Als alles in orde blijkt te zijn, ben je snel gerustgesteld. Bovendien voorkom je zo dat je wordt verleid om je baby onnodig kunstvoeding te geven, wat je eigen melkproductie zou kunnen verminderen.
Redenen voor een lage melkproductie
Een klein aantal nieuwe moeders heeft vanwege medische redenen moeite om genoeg moedermelk te produceren, zoals onder meer:
- Buitensporig bloedverlies (meer dan 500 ml) tijdens de bevalling of achtergebleven fragmenten van de placenta kunnen het doorkomen van je melk vertragen (dit gebeurt gewoonlijk rond dag drie na de bevalling).1
- Een geschiedenis van polycysteus-ovariumsyndroom, diabetes, schildklieraandoeningen of andere hormonale stoornissen. Moeders met deze aandoeningen hebben soms een lage melkproductie.2
- De zeldzame aandoening micromastie, waarbij er niet voldoende melkproducerend klierweefsel in de borst aanwezig is.3
- Voorgaande borstoperaties of borstletsels, hoewel vele moeders die operaties hebben ondergaan daarna met succes borstvoeding geven.4
Als een van deze aandoeningen op jou van toepassing is, raadpleeg dan een lactatiekundige of borstvoedingsspecialist.
Hoe werkt de productie van moedermelk?
Zodra je moedermelk is doorgekomen, beginnen je borsten melk aan te maken via een proces van 'vraag en aanbod'. Telkens wanneer melk wordt verwijderd, hetzij door je baby die aan de borst drinkt hetzij door kolven, maken je borsten er meer van aan.
Om die reden kan het geven van flesjes met kunstvoeding je melkproductie verminderen: je lichaam krijgt niet de boodschap dat het meer moedermelk moet produceren, omdat er geen melk wordt verwijderd.
De manier waarop je baby zoogt, is ook van invloed op je productie. Hoe vaker en effectiever de baby aan de borst drinkt, hoe meer melk je zult aanmaken. Als je baby tijdens een voeding niet genoeg melk drinkt, is het van cruciaal belang om regelmatig te kolven om je melkproductie te beschermen – zie hieronder voor meer adviezen.
Signalen dat je baby niet genoeg melk krijgt
Hoewel een lage melkproductie zeldzaam is, kan je baby tijdens de eerste paar weken om andere redenen moeite hebben om genoeg binnen te krijgen. Het kan zijn dat je baby niet vaak genoeg aan de borst drinkt of niet lang genoeg, met name als je probeert om een borstvoedingsschema aan te houden in plaats van op aanvraag te voeden. Wellicht lukt het niet om je baby goed aan te leggen of heeft je baby een aandoening die het lastig maakt om melk in te nemen.
Dit zijn tekenen die erop wijzen dat je baby niet genoeg melk krijgt:
- Onvoldoende gewichtstoename. Het is normaal dat pasgeboren baby's in de eerste paar dagen 5% tot 7% van hun geboortegewicht verliezen – sommigen raken wel 10% kwijt. Echter, daarna zouden ze minstens 20 tot 30 g per dag moeten aankomen en op dag 10 tot 14 terug moeten zijn op hun geboortegewicht.5,6,7 Als je baby 10% of meer van zijn geboortegewicht heeft verloren of op dag vijf tot zes geen gewichtstoename heeft laten zien, moet je onmiddellijk medisch advies inwinnen.
- Onvoldoende natte of vieze luiers. Het aantal keren per dag dat je baby ontlasting produceert en urineert, geeft goed aan of hij of zij genoeg melk krijgt of niet. Zie ons artikel waarin wordt uitgelegd welk patroon je baby moet volgen in Borstvoeding geven aan je pasgeboren baby: wat je kunt verwachten in de eerste week. Win medisch advies in als je je zorgen maakt of als je merkt dat je baby's natte of vieze luiers steeds minder vocht bevatten en steeds minder zwaar zijn.
- Dehydratie. Als je baby donkergekleurde urine heeft, een droge mond of geelzucht (gele huid of ogen) of als je baby lusteloos is en niet gevoed wil worden, zou hij uitgedroogd kunnen zijn.6 Koorts, diarree en overgeven of oververhitting kunnen dehydratie bij baby's veroorzaken. Als je een of meerdere van deze symptomen opmerkt, moet je snel medisch advies inwinnen.
Misvattingen over een lage melkproductie
Pasgeboren baby's willen doorgaans vaak gevoed worden – ongeveer tien tot twaalf keer per dag, of elke twee uur – en dat is geen teken dat je niet genoeg melk hebt. Vergeet niet dat je baby ook zoogt om getroost te worden, en het is lastig om te zeggen hoeveel melk je baby tijdens elke voeding drinkt – de hoeveelheden kunnen variëren.
De volgende situaties zijn allemaal volkomen normaal en geen tekenen van een lage melkproductie:
- je baby wil vaak gevoed worden
- je baby wil niet neergelegd worden
- je baby is 's nachts wakker
- korte voedingsbeurten
- lange voedingsbeurten
- je baby accepteert na een voeding een flesje
- je borsten voelen zachter aan dan in de eerste weken
- er lekt geen melk uit je borsten of eerst gebeurde dat wel, maar nu niet meer
- je kunt niet veel melk afkolven
- je hebt kleine borsten
Wat kun je doen als je een lage melkproductie hebt?
Als je vermoedt dat je baby niet genoeg melk krijgt, raadpleeg dan een lactatiekundige of borstvoedingsspecialist. Zij beoordelen of je een lage melkproductie hebt en observeren het geven van borstvoeding om na te gaan of je baby goed is aangelegd en genoeg melk inneemt. Ze kunnen je voorstellen om je voedingshouding of het aanleggen van je baby aan te passen, zodat hij efficiënter kan drinken.
Je kunt ook proberen om vóór en tijdens voedingen meer huid-op-huidcontact met je baby te hebben om het hormoon oxytocine te stimuleren, waardoor je melk begint te stromen. Of gebruik ontspanningstechnieken, zoals luisteren naar je favoriete rustgevende muziek, om eventuele gevoelens van angst die je melkproductie kunnen beïnvloeden te verminderen.8
Met ondersteuning zijn de meeste moeders met een lage melkproductie in staat om hun baby's deels borstvoeding te geven en sommigen lukt het om een volledige melkproductie te ontwikkelen.
Als je baby nog niet genoeg melk rechtstreeks uit de borst inneemt, bijvoorbeeld vanwege een premature geboorte of speciale behoeften, kan het nodig zijn om te kolven om je melkproductie veilig te stellen, en je zorgprofessional kan galactagogen (medicijnen om de melkproductie te verhogen) voorschrijven.
Als je nog niet voldoende moedermelk voor je baby kunt afkolven, moet je hem aanvullende voeding geven in de vorm van donormelk of kunstvoeding, onder begeleiding van een professionele medische zorgverlener. Een borstvoedingshulpset kan je baby op een goede manier helpen om alle melk die hij nodig heeft aan de borst te krijgen.
Je melkproductie verhogen met een borstkolf
Als je je melkproductie in de eerste vijf dagen na de geboorte moet stimuleren, kun je een dubbele elektrische borstkolf met initiatietechnologie gebruiken, zoals de Medela Symphony. Dit type kolf is ontworpen om de manier te imiteren waarop een baby tijdens de voeding de borsten stimuleert, en verhoogt aantoonbaar de melkproductie op de langere termijn.9
Zodra je melk is doorgekomen, kun je met dubbel kolven meer melk in minder tijd afkolven.10 Deze methode leegt de borsten ook beter, wat de melkproductie eveneens bevordert.
Hoewel iedere moeder anders is, is het vaak een goed idee om meteen na, of een uur na een voedingsbeurt melk af te kolven. Dat lijkt misschien tegen je intuïtie in te gaan, omdat het gewoonlijk makkelijker is om uit een volle borst af te kolven. Maar je moet je afkolfsessie zien als het 'plaatsen van een melkbestelling' voor de volgende dag.
Het kan zijn dat je eerst alleen kleine hoeveelheden verzamelt, maar laat je niet ontmoedigen – door regelmatig te kolven zal dat meer worden. Streef ernaar om acht tot twaalf keer per dag melk te verwijderen (door borstvoeding en afkolven) inclusief één sessie 's nachts, wanneer je concentraties van het melkproducerende hormoon prolactine het hoogst zijn. Hoe vaker melk wordt verwijderd, hoe beter. Na twee of drie dagen regelmatig kolven zou je een beduidende toename in de melkproductie moeten zien. Lees voor advies over het verkrijgen van meer melk bij elke kolfsessie onze afkolftips.
Borstcompressie om meer melk af te kolven
Als je baby helemaal niet rechtstreeks aan de borst drinkt of als je niet genoeg melk voor je baby kunt afkolven, kan een techniek die borstcompressie wordt genoemd nuttig zijn. Deze techniek verhoogt aantoonbaar de hoeveelheid melk die moeders in een sessie kunnen afkolven.11,12 Het hele proces neemt ongeveer 25 tot 30 minuten in beslag. Vergeet niet: hoe leger je borsten, hoe sneller ze melk aanmaken.
Volg deze simpele stappen:
- Masseer je borsten.
- Kolf dubbelzijdig met behulp van een kolfbeha, zodat je je handen vrij hebt.
- Terwijl je kolft, gebruik je je vingers en duim om je borsten enkele seconden samen te drukken. Laat los en herhaal dit. Voer dit samendrukken op beide borsten uit, totdat je melkstroom vertraagt tot een druppelstraaltje.
- Masseer opnieuw je borsten.
- Rond af door met de hand te kolven of enkelzijdig te kolven, waarbij je je borsten samendrukt en tussen je borsten wisselt om ze zo leeg mogelijk te maken.
Zodra je baby zwaarder wordt en je je productie hebt verhoogd, kun je vervolgens overgaan op uitsluitend borstvoeding geven.
